In De leeuw van Vlaanderen (1838) is de Guldensporenslag van 1302 de achtergrond waartegen de liefdesavonturen van Machteld, de dochter van de Vlaamse Robrecht III van Béthune, en ridder Adolf van Nieuwlandt worden geschetst. Als gevolg van het raadplegen van een aantal misleidende bronnen verschijnt Robrecht in de roman van Conscience als de redder van het Vlaamse leger op het slagveld, terwijl hij in werkelijkheid in Franse gevangenschap verbleef.Vanwege het pro-Vlaamse sentiment van de roman heeft het boek sterk bijgedragen tot de Vlaamse bewustwording in de negentiende eeuw.